Brzana jest gatunkiem ryby słodkowodnej i należy do rodziny ryb karpiowatych. Jest rybą typowo rzeczną a jej ulubionym środowiskiem są rzeki, których dno stanowi twarde kamieniste podłoże, ewentualnie podłoże kamienisto - żwirowe i wodą z dość dużym nurtem. Można go spotkać w dorzeczach Odry i Wisły, gdzie młode osobniki przebywają bliżej brzegu i są bardzo wrażliwe na spadek zawartości tlenu w wodzie. Natomiast starsze trzymają się głębszej wody żerują w głównym nurcie a są specjalne odmiany, które bywają hodowane w akwariach.
Ciało brzany jest niskie niewygrzbiecone, długie i walcowate. Głowa mała szpiczasta, w której znajduje się wysunięty i opuszczony ku dołowi otwór gębowy z którego wyrastają dwie pary wąsików. Oczy skierowane są ku górze. Ubarwienie to grzbiet oliwkowozielony lub ciemnoszary z rozjaśniającymi się bokami i białym brzuchem. Płetwy grzbietowa i ogonowa są szare i mają ciemne obrzeża, pozostałe zaś płetwy maja kolor czerwonawy. Płetwę ogonową ma głęboko wciętą a ostatni promień płetwy grzbietowej jest twardy i gruby, na tylnej krawędzi wyraźnie ząbkowany.
Tarło brzany się etapami i zaczyna się w maju i niekiedy trwa do sierpnia, kiedy temperatura wody oscyluje w granicach 15 do 18 stopni C. Odbywa się na piaszczystych lub kamienistych płyciznach, gdzie samica składa ikrę która jest przyklejana bezpośrednio do kamieni lub piasku. Samce w czasie tarło mają około 2 - 3 lat i na ich grzbiecie i głowie pojawia się wysypka tarłowa. Samice dojrzewają płciowo później i następuje to około 4 - 5 roku życia. Okres inkubacji trwa zazwyczaj od 6 do 8 dni i po ty czasie wykluwają się młode, które zaraz po wykluciu osiągają długość około 9 mm. Po około trzech tygodniach młody narybek osiąga już długość około 3 cm, natomiast po roku brzana ma już około 12 cm. W kolejnych latach średnio brzana przyrasta o kolejne 5 cm i w wieku 13 lat jej długość wynosi około 50 cm.
Głównymi składnikami pokarmu brzany są larwy owadów wodnych w których skład wchodzą muchówki, chruściki, widlaki i jętki. Pożywia się również mięczakami, kiełżami oraz skorupiakami. W skład pokarmu czasami, choć raczej rzadko wchodzą również małe rybki.
Chętnie łowiona przez wędkarzy takimi metodami jak spławik, grunt a nawet na spinning. W niektórych rejonach ma znaczenie gospodarcze, jednak w okresach tarła mięśnie jamy brzusznej brzany mogą być trujące, jak również trująca jest sama ikra. Ponieważ brzany są bardzo wrażliwe na spadek zawartości tlenu wykorzystuje się jako bioindkatory w procesach uzdatniania wody.
Do ciekawostek należy zaliczyć fakt że brzany wydają charakterystyczny dźwięk, podobny do świstu czy syku...
Osiąga przeciętnie około 70 cm, maksymalnie 120 cm długości i 12 kg masy ciała
-wymiar ochronny 40 cm
-okres ochronny 1.I – 30.VI
-dobowy limit połowu: 3 szt. * razem z boleniem, karpiem, lipieniem, amurem, sandaczem, szczupakiem, pstrągiem potokowym
-rekord Polski: 7,0 kg (Wiadomości Wędkarskie), 85 cm – 2003 r. (Wędkarski Świat)
