GŁOWACICA
GŁOWACICA (Hugo hugo)
Głowacica jest rybą słodkowodną, przynależy do rzędu Łososiokształtnych ( Salmoniformes) i zaliczana jest do rodziny ryb łososiowatych (Salmonidae)
W Polsce naturalnie można ją spotkać w Czarnej Orawie, dopływie Wagu. Żyje też w tak zwanych rzekach zarybieniowych, czyli specjalnie zarybianych tym gatunkiem ryby. Do tych rzek należy zaliczyć takie Poprad, Dunajec, San, Raba, Skawa, Soła, Nysa Kłodzka, Bóbr czy Gdawa. Dodatkowo jest wpuszczana do czartoryskiego zbiornika zaporowego. Ogólnie według różnych źródeł jej liczebność w polskich wodach jest oceniana na od 1500 do 2000 szt. dorosłych osobników.
Głowacica jest również potocznie zwana "łososiem Dunaju". Nazwę tą zawdzięcza swojemu pierwotnemu występowaniu, czyli okolic dorzecza dolnego i środkowego Dunaju. Obecnie rybę tą można spotkać również w rzece Ren i jej dorzeczu. Zaaklimatyzowała się również w rzeczkach gór Atlasu (Maroko). Temperatura wody w tych rzekach dochodzi do 26 stopni C, mimo to nie rozmnaża się tam w sposób naturalny.
Głowacica osiąga przeciętnie długość około 80 do 100 cm. a przy tym dochodzi do wagi 5 do 10 kg. Jest rybą potrzebującą wód zimnych, szybko płynących i bardzo dobrze natlenionych. Bardzo ważne aby środowisko w którym żyje miało podłoże kamieniste, jednak najczęściej żyje w rzekach o mieszanym dnie, czyli żwirowo kamienistym. Jest samotnikiem, rybą stanowiskową, która zażarcie broni swojego terytorium przed wszelką konkurencją . Lubi głębsze partie wody o silnym nurcie i można o niej powiedzieć że jest rybą tolerancyjną ekologicznie, czyli potrafi żyć w wodach niekoniecznie kryształowo czystych, jednak dobrze natlenionych.
Głowacica ma dość bogate menu, jednak podstawę stanowią ryby i są to przede wszystkim płocie, jazie, jelce, kiełbie i klenie. Nie gardzi również rybami łososiowatymi. Żywi się również owadami, bezkręgowcami, gustuje w zjadaniu żab, a nawet zjada małe ssaki czy ptactwo wodne. W swoich możliwościach nie ustępuje szczupakowi, ponieważ wielkość połykanej ryby może stanowić około 35% długości jej samej.
Tarło głowacicy odbywa się wczesną wiosną, kiedy temperatura wody wynosi zaledwie 8 do 10 stopni C i przypada na miesiąc marzec i kwiecień. Przed tarłem samica nie zmienia swoich barw, natomiast ubarwienie samca na czas tarła ciemnieje a jego boki stają się ciemnoczerwone. Podczas tarła samca wyróżnia jeszcze tak zwany hak tarłowy, który jest niczym innym niż zmienioną szczęką dolną. Dochodzi u samców do zgrubienia skóry, co nie jest bez znaczenia podczas dość agresywnych walk z rywalami o partnerkę na tarliskach. Zaznaczyć należy przy tym że samce o wiele później osiągają dojrzałość płciową bo staje się to na przełomie 4 i 5 roku życia. Samicę natomiast są gotowe do rozrodu już o rok wcześniej.
W poszukiwaniu najodpowiedniejszego miejsca na tarlisko, gdzie mają się odbyć gody. Ryby rozpoczynają wędrówkę do pobliskich płytkich, ale bogatych w tlen strumieni, lub płyną w górę rzeki. W żwirowo kamienistym dnie wykopują jamy, a czyni to samica, która uderzeniem ogona robi wgłębienia, w których składa jajeczka ikry. Ikra ma barwę pomarańczową i średnicę około 4 do 6 mm. Przyjąć należy że średnio na jeden kg. masy samicy przypada około 1000 jajeczek. W porównaniu z innymi rybami łososiowatymi, głowacica składa ikrę dość późno i dlatego też jej larwy rozwijają się o wiele szybciej. ma na to również wpływ temperatura wody, która o tej porze jest już znacznie wyższa. Zazwyczaj okres wylęgu przy temperaturze powyżej 9 stopni C, trwa ponad miesiąc.(około 38 dni) Najczęściej na przełomie maja i czerwca wylęgają się larwy, które zaopatrzone są w woreczki żółciowe. Zapas z takiego woreczka starcza na około dwóch tygodni, po czym młode zaczynają odżywiać się bezkręgowcami i skorupiakami. Po jakimś czasie przerzucają się na ryby i na początek są to strzeble potokowe, świnki i inne ryby karpiowate.
Głowacica ma ciało wrzecionowate, wydłużone o okrągłym przekroju. Głowa robi wrażenie lekko spłaszczonej, choć jest duża i zaopatrzona w szeroko wycięty otwór gębowy. Sięga on poza krawędź oka. Pysk może przerazić nie tylko konkurenta, jest uzbrojony w 4 lub 6 hakowatych, umieszczonych w jednym rzędzie zębów. 16 do 18 wyrostków filtracyjnych umiejscowionych jest w pierwszych łukach skrzelowych. Płetwa tłuszczowa u głowacicy jest stosunkowo dość duża, natomiast pozostałe płetw są raczej małe. Na płetwie ogonowej widać wyraźne karby. Ciało głowacicy pokryte jest bardzo dobrze usadowionymi w skórze, drobniutkimi łuskami. Grzbiet ma brązowawy lub zielonkawoszary, natomiast brzuch wyraźnie biały. Na jaśniejszych bokach z miedzianym połyskiem widać liczne, choć nie regularnie naniesione ciemne, małe plamki.
Dodać należy że młode osobniki rosną dość szybko i już po pierwszym roku potrafią osiągnąć długość nawet 16 cm. Pierwsze trzy lata tego gatunku nazywane jest okresem młodocianym i w tym okresie ryby mają brązową barwę, przyozdobioną kilkunastoma stalowoszarymi, poprzecznymi pasami.
Osobniki które zdołają osiągnąć wiek 15 lat, mogą mierzyć nawet 150 cm i dojść do wagi (bagatela) 50 kg.
Największy złowiony osobnik mierzył 183 cm i ważył 60 kg.
Okres ochronny: 1 marca – 31 maja.
Wymiar ochronny: 70 cm.
Tygodniowy limit: 1 sztuka.
jurcys (Jurek Borus)
